به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی جمعیت هلال‌احمر؛ کودکان سریع‌تر و شدیدتر از بزرگسالان دچار گرمازدگی می‌شوند و هر چه سن کودک کمتر باشد، آسیب‌پذیرتر است. والدین، پرستار، معلم یا هر کس دیگری که اطراف کودکان‌اند، مهم است که علائم و نشانه‌های گرمازدگی و خستگی گرمایی را در آنها تشخیص دهند و بدانند در صورت بروز آن چه کاری باید انجام دهند. در اینجا نحوه تشخیص علائم خستگی گرمایی و گرمازدگی در کودکان و اقدامات لازم هنگام مشاهده علائم آورده شده است.
خستگی گرمایی در نوزادان و کودکان
خستگی گرمایی معمولا قبل از گرمازدگی رخ می‌دهد، اما حتی آن هم به بدن کودک فشار می‌آورد و ممکن است او را به شدت بیمار کند. اگر کودک ظرف 30 دقیقه خنک نشود، ممکن است به مرحله گرمازدگی برسد. نشانه‌های خستگی گرمایی عبارتند از:
- رسیدن دمای مرکزی بدن (دمای اندام‌های حیاتی داخلی که نسبت به پوست، حساسیت بیشتری به نوسانات دما دارند) بیش از ۳۸ درجه سانتیگراد، اما کمتر از ۴۰ درجه سانتیگراد
- تحریک‌پذیری (کج‌خلقی، بی‌قراری و ...)
- خستگی، سرگیجه یا ضعف
- پوست سرد و مرطوب
- تشنگی شدید
- اشتهای کم یا بی‌اشتهایی
- حالت تهوع، استفراغ یا اسهال
- سردرد
- عرق‌سوزشدن که ممکن است لکه‌های کوچک و برجسته و تورم خفیف در پی داشته باشد.
- غش‌کردن
- نبض یا تنفس سریع
- تعریق بیش از حد
- گرفتگی عضلات در پاها، معده یا بازوها
به یاد داشته باشید وقتی کودکی دچار خستگی گرمایی می‌شود، کمتر از ۳۰ دقیقه فرصت دارید او را خنک کنید تا دچار گرمازدگی نشود.
گرمازدگی در نوزادان و کودکان
وضعیت گرمازدگی جدی‌تر از خستگی گرمایی است و اگر فورا درمان نشود، ممکن است باعث آسیب طولانی‌مدت به اندام‌های کودک از جمله مغز، قلب و کلیه‌ها و حتی کما و مرگ شود. علائم گرمازدگی در کودکان به این شرح است:
- رسیدن دمای مرکزی بدن به ۴۰.۵ درجه سانتیگراد یا بالاتر
- حالت تهوع یا استفراغ
- پوست برافروخته
- نبض یا تنفس سریع
- سردرد
- پوستی که گرم اما خشک به نظر می‌رسد
- عدم تعریق
- گیجی، هذیان یا لکنت زبان
- تشنج
- از دست دادن هوشیاری
چگونه از خستگی گرمایی و گرمازدگی در کودکان جلوگیری کنیم؟
از آنجا که کودکان و نوزادان سریع‌تر از بزرگسالان دچار گرمازدگی می‌شوند، مهم است که اقدامات احتیاطی بیشتری برای ایمن نگه‌داشتن آنان در گرما انجام دهید:
- کودکان را در گرم‌ترین ساعات روز در مناطق سایه‌دار نگه دارید.
- مطمئن شوید کودکان به‌طور مداوم آب می‌نوشند.
- برای نوزادان زیر ۶ ماه، به دفعات از شیر مادر یا شیر خشک استفاده کنید. برای کودکان در این سن آب پیشنهاد نمی‌شود، زیرا ممکن است سطح سدیم آنها را نامتعادل کند و به بیماری جدی «هیپوناترمی» بینجامد که ممکن است باعث آسیب به اندام‌ها و حتی مرگ شود.
- به کودکان به اندازه بزرگسالان لباس بپوشانید و نوزادان را در پتو، کلاه یا لایه‌های اضافی نپیچید.
- هرگز کالسکه را با پتو یا پارچه نپوشانید، زیرا جریان هوا را محدود و داخل کالسکه را خیلی سریع‌تر از دمای بیرون گرم می‌کند.
- هرگز کودک را در خودرو پارک‌شده رها نکنید.
- توصیه‌های خواب ایمن را دنبال کنید و شب‌ها لباس‌های کمتری به کودکان بپوشانید.
- اگرچه شنا یا بازی در آب راه خوبی برای خنک کردن کودکان در روزهای گرم است، اما رعایت نکات احتیاطی نیز مهم است. سالانه حدود ۷۵ هزار کودک زیر پنج سال در سراسر جهان بر اثر غرق‌شدن جان خود را از دست می‌دهند و غرق‌شدگی سومین علت اصلی مرگ‌ومیر کودکان 5 تا ۱۴ سال است.
وقتی کودک تحت فشار گرماست، چه کنیم؟
اگر کودک دچار خستگی گرمایی شد یا شما منتظر کمک پزشکی برای مورد گرمازدگی هستید، این نکات را رعایت کنید:
- فورا کودک را به خنک‌ترین و سایه‌دارترین مکان در دسترس منتقل کنید.
- هر لایه لباس غیرضروری، مانند جوراب، را درآورید.
- اگر کودک هوشیار است، به او نوشیدنی‌های خنک، ترجیحا آب یا نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت، بدهید. (اگر نوزاد زیر 6 ماه است، به او شیر مادر یا شیر خشک بدهید.)
- در صورت امکان، از اسپری آب خنک استفاده کنید یا کودک را در وان آب خنک قرار دهید. کیسه‌های یخ پیچیده‌شده در پارچه یا پارچه‌های خنک و مرطوب هم در این موارد به کار می‌آید.
- به یاد داشته باشید، اگر علائم گرمازدگی را مشاهده کردید، فورا به پزشک مراجعه کنید. کودک گرمازده باید فورا تحت درمان اورژانسی قرار گیرد تا از آسیب به اندام‌ها، کما و مرگ جلوگیری شود.
منبع: یونیسف(unicef)/ مترجم: فرشته کیانی